FOB (Free on Board) คืออะไร?
FOB ย่อมาจาก Free on Board เป็นเงื่อนไขการค้าระหว่างประเทศที่ระบุถึงจุดที่มีความเสี่ยงและความรับผิดชอบในการขนส่งสินค้าที่จะเปลี่ยนจากผู้ขายไปยังผู้ซื้อ ภายใต้เงื่อนไขสำคัญดังนี้
ผู้ขายมีหน้าที่รับผิดชอบ
- บรรจุสินค้า
- ขนส่งสินค้าไปยังท่าเรือต้นทาง
- จัดการเอกสารการส่งออก
- ดำเนินการโหลดสินค้าลงบนเรือ
- ชำระค่าธรรมเนียมท่าเรือต้นทาง
ผู้ซื้อมีหน้าที่รับผิดชอบ
- ชำระค่าขนส่งสินค้าจากท่าเรือต้นทางไปยังท่าเรือปลายทาง
- ชำระค่าธรรมเนียมท่าเรือปลายทาง
- จัดการพิธีการศุลกากรที่ท่าเรือปลายทาง
- รับผิดชอบความเสี่ยงและความเสียหายของสินค้าตั้งแต่ขึ้นเรือที่ท่าเรือต้นทาง
จุดส่งมอบสินค้า
จุดส่งมอบสินค้าภายใต้เงื่อนไข FOB อยู่ที่ "ราวเรือ" (On Board) ซึ่งหมายความว่าเมื่อสินค้าถูกโหลดลงบนเรือที่ท่าเรือต้นทางแล้ว ผู้ขายถือว่าได้ส่งมอบสินค้าให้กับผู้ซื้อเรียบร้อยแล้ว ความเสี่ยงและความรับผิดชอบของสินค้าทั้งหมดจะโอนไปยังผู้ซื้อ
ตัวอย่าง
สมมติว่าบริษัท A ในประเทศไทยขายสินค้าให้กับบริษัท B ในประเทศสหรัฐอเมริกา ภายใต้เงื่อนไข FOB บริษัท A จะมีหน้าที่รับผิดชอบดังนี้
- บรรจุสินค้าในคอนเทนเนอร์
- ขนส่งคอนเทนเนอร์ไปยังท่าเรือแหลมฉบัง
- จัดการเอกสารการส่งออก
- ดำเนินการโหลดคอนเทนเนอร์ลงบนเรือ
- ชำระค่าธรรมเนียมท่าเรือแหลมฉบัง
เมื่อสินค้าถูกโหลดลงบนเรือแล้ว ความเสี่ยงและความรับผิดชอบของสินค้าทั้งหมดจะโอนไปยังบริษัท B บริษัท B จะมีหน้าที่รับผิดชอบดังนี้
- ชำระค่าขนส่งสินค้าจากท่าเรือแหลมฉบังไปยังท่าเรือลอสแองเจลิส
- ชำระค่าธรรมเนียมท่าเรือลอสแองเจลิส
- จัดการพิธีการศุลกากรที่ท่าเรือลอสแองเจลิส
- รับสินค้าจากท่าเรือลอสแองเจลิส
ข้อดีของการใช้เงื่อนไข FOB
- ความชัดเจน : เงื่อนไข FOB กำหนดจุดที่มีความเสี่ยงและความรับผิดชอบของสินค้าได้ชัดเจน ช่วยลดข้อพิพาทระหว่างผู้ขายและผู้ซื้อ
- ความยืดหยุ่น : ผู้ขายและผู้ซื้อสามารถตกลงกันเองได้ว่าใครจะเป็นผู้รับผิดชอบค่าใช้จ่ายบางรายการ เช่น ค่าประกันภัยสินค้า
- ความสะดวก : เงื่อนไข FOB นั้นเป็นที่รู้จักและใช้กันทั่วไปในธุรกิจการค้าระหว่างประเทศ ทำให้หาผู้ให้บริการขนส่งสินค้าและประกันภัยได้ง่าย
ข้อเสียของการใช้เงื่อนไข FOB
- ความซับซ้อน : ผู้ขายและผู้ซื้อต้องเข้าใจเงื่อนไข FOB อย่างถ่องแท้ มิฉะนั้นอาจเกิดข้อพิพาทได้
- ความเสี่ยง : ผู้ซื้อมีหน้าที่รับผิดชอบความเสี่ยงและความเสียหายของสินค้าตั้งแต่ขึ้นเรือที่ท่าเรือต้นทาง
- ต้นทุน : ผู้ซื้อต้องชำระค่าขนส่งสินค้าจากท่าเรือต้นทางไปยังท่าเรือปลายทาง ซึ่งอาจเป็นค่าใช้จ่ายที่สูง
โดยสรุป
FOB เป็นเงื่อนไขการค้าระหว่างประเทศที่ใช้กันทั่วไป เหมาะสำหรับธุรกรรมการค้าที่มีสินค้าที่ชัดเจน จุดส่งมอบสินค้าที่ชัดเจน และผู้ขายและผู้ซื้อที่เข้าใจเงื่อนไข FOB อย่างไรก็ตาม ผู้ขายและผู้ซื้อควรพิจารณาปัจจัยต่างๆ เช่น ประเภทของสินค้า เส้นทาง
